نسخه ای نفیس از اربیعن شیخ بهائی

بهاء الدین محمد بن حسین بن عبدالصمد عاملی حارثی (متوفی 1030) از عالمان مهم و تأثیر گذار عصر صفویه است که آثار فراوانی به رشته تحریر درآورده است که بخش مهمی از آنها نیز منتشر شده است. از جمله آثار متداول وی کتاب اربعین حدیث اوست که بارها نیز منتشر شده است. هر چند در تمام این چاپ ها نسخه های خوبی اساس کار تحقیق بوده اما بازهم نسخه های نفیسی از این کتاب وجود دارد که شایسته است در تحقیق جدید این کتاب مورد استفاده قرار گیرد از جمله آنها نسخه ای نفیس در مجموعه مرحوم سید محمد مشکات در دانشگاه تهران است. این نسخه که به شماره 1115 مجموعه مشکات قرار دارد و گزارش خوبی از آن را مرحوم محمد تقی دانش پژوه در جلد سوم ، ص 1066-1068 آورده است. می دانیم که بعد از آنکه حسین بن عبدالصمد حارثی (متوفی 984) پدر حارثی ایران را به قصد حج در 983 ترک کرد، فرزند او عبدالصمد در هرات باقی مانده و منصب شیخ الاسلامی در میان فرزندان او باقی مانده است که افندی به این مطلب اشاره کرده است. این نسخه حواشی دارد که این مطلب را تایید می کند. این نسخه که توسط علی بن علی سپاهانی در دهه سوم صفر 995 کتابت شده دارای حواشی از شیخ بهائی است و دارای اجازه ای است از شیخ بهائی به برادرش عبدالصمد که در این اجازه شیخ بهایئ اشاره کرده که متن اربعین را برادرش نزد او در اصفهان به تاریخ 9 ربیع الاول 995 خوانده است. نسخه دارای بلاغ های متعددی از شیخ بهائی ا ست. حسین بن عبدالصمد بن حسین بن عبدالصمد در 25 جمادی الاولی سال 1072 در هرات در رویه برگ پیش از برگ اول نسخه گفته که همه این حاشیه ها به خط پدرم است جز اندکی که به خط عموی من شیخ بهائی است و پدرم این نسخه را در همان سال نگارش بر برادرش خوانده است و من پسر برادر شیخ بهائی هستم.

تصویری از متن این برگ را مرحوم دانش پژوه آورده است و متن عربی این یادداشت چنین است:

هو الله سبحانه

اعلم ایها الناظر ان کل حواشی هذا الکتاب بخط والدی قدس الله نفسه الا بعضها القلیل فانه بخط عمی مصنف الکتاب اسکنه الله اعلی فرادیس جنانه و قد قراءه ابی علی عمی فی السنة التی صنفه شکر الله سعیه و جعله ذخرا لنا یوم التناد و انا ابن اخ المصنف حسین بن عبدالصمد الحارثی و حررت هذا المحرر فی 25 شهر جمادی الاولی سنة 1052 بهرات.