<p class="MsoNormal" dir="rtl" style="TEXT-JUSTIFY: kashida; MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-ALIGN: justify; TEXT-KASHIDA: 0%"><span lang="FA" style="FONT-SIZE: 14pt; FONT-FAMILY: Badr; mso-bidi-language: FA">گزارش لاهیجانی درباره شهادت شهید ثانی<p /></span></p><p class="MsoNormal" dir="rtl" style="TEXT-JUSTIFY: kashida; MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-ALIGN: justify; TEXT-KASHIDA: 0%"><span lang="FA" style="FONT-SIZE: 14pt; FONT-FAMILY: Badr; mso-bidi-language: FA">در کتابخانه مجلس شورای اسلامی (کتابخانه مجلس سنا سابق ، به شماره 512)، نسخه از کتاب مسالک الافهام شهید ثانی وجود دارد. در انتهای نسخه عبارتی از شهید ثانی در باب شرایط تألیف کتاب المسالک آمده که در نسخه های اساس چاپ کتاب موجود نیست و احتمالا در نسخه های دیگر کتاب که در چاپ کتاب از آنها استفاده نشده، نیز باشد. این گزارش را </span><span lang="FA" style="FONT-SIZE: 14pt; FONT-FAMILY: "B Badr"; mso-bidi-language: FA">محمود بن محمد بن علی بن حمزه لاهیجانی گیلانی (متوفی بعد از 994) شاگرد زین الدین که همراه وی در هنگام دستگیریش در مکه بوده، نقل کرده است. درباره لاهیجانی اطلاعات چندانی در دست نیست. استاد ارجمند دون استوارت در بخشی از مقاله خود درباره شهادت شهید ثانی درباره او چنین نوشته اند: <p /></span></p><p class="MsoNormal" dir="rtl" style="TEXT-JUSTIFY: kashida; MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-ALIGN: justify; TEXT-KASHIDA: 0%"><span lang="FA" style="FONT-SIZE: 14pt; FONT-FAMILY: "B Badr"; mso-bidi-language: FA">«محمود که اهل لاهیجان، ناحیه ای در گیلان ایران بوده، به جبل عامل برای تحصیل نزد <span style="mso-spacerun: yes"> </span>زین الدین سفر کرده است. کهن ترین مدرک دال بر این شاگردی، اجازه ای است که زین الدین به لاهیجانی در بعلبک و در اول رجب 953/ 28 آگوست 1546 داده است. لاهیجانی همچنین اجازه ای دیگر از شاگرد زین الدین، محیی الدین بن احمد بن تاج الدین میسی ، در کربلاء، اواخر ربیع الثانی 954/ میانه ژوئن 1547 دریافت کرده است. لاهیجانی ظاهرا سالیان متمادی نزد زین الدین، از جمله سالهای اختفاء زین الدین در جبل عامل بوده و او را در سفر به مکه در 964/1557 همراهی کرده است. او احتمالا در 966/1559، مدتی نه چندان طولانی بعد از شهادت شهید ثانی به ایران بازگشته است. مطلب چندانی درباره فعالیت های بعدی لاهیجانی و تاریخ وفات او دانسته نیست جز آنکه او دست کم تا 994/1586 حیات داشته چرا که اجازه ای به صدر جهان حسین بن روح الله حسینی طبسی در 22 شوال 974/ 2 مه 1567؛ سید عماد الدین علی بن هاشم در 23 صفر 994/ 13 فوریه 1586 و امیر معین الدین محمد بن عماد الدین محمود شاه ابوتراب در 14 ربیع الاول 994/5 مارس 1586 داده است».<p /></span></p><p class="MsoNormal" dir="rtl" style="TEXT-JUSTIFY: kashida; MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-ALIGN: justify; TEXT-KASHIDA: 0%"><span lang="FA" style="FONT-SIZE: 14pt; FONT-FAMILY: Badr; mso-bidi-language: FA">فرصتی پیش آمد و نسخه را از نزدیک بررسی کردم. عبارت زیر که در یک مورد نتوانستم کمله نوشته شده را بخوانم، با آنچه که در منابع دیگر، این عبارت را از نسخه حاضر نقل کرده اند، تفاوت دارد. <p /></span></p><p class="MsoNormal" dir="rtl" style="TEXT-JUSTIFY: kashida; MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-ALIGN: justify; TEXT-KASHIDA: 0%"><span lang="FA" style="FONT-SIZE: 14pt; FONT-FAMILY: Badr; mso-bidi-language: FA">«تم الجزء الثالث من کتاب مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام و اتفق الفراغ منه مع تراکم صروف الحدثان المکدرة للافکار و الاذهان الموجبة لمزید السهو و النسیان و من اطلع منها علی عشر العشیر اقام عذری علی ما عیبناه ان یقف فیه علی خلل و سهوا و ... یوم الاحد عشرین شهر ربیع الاول سنة ثلاث و ستین و تسع مائة احسن الله ... فی یسر و عافیة علی ید مؤلفه الفقیر الی الله تعالی زین الدین بن علی بن احمد الشامی العاملی عامله الله تعالی و عفی عن سیئاته و وفقه لاکماله بمحمد و آله.<p /></span></p><p class="MsoNormal" dir="rtl" style="TEXT-JUSTIFY: kashida; MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-ALIGN: justify; TEXT-KASHIDA: 0%"><span lang="FA" style="FONT-SIZE: 14pt; FONT-FAMILY: Badr; mso-bidi-language: FA"><span style="mso-spacerun: yes"> </span>هذا آخر کلامه قدس الله سره و الحمد الله الذی وفقنا للفراغ من نسخه و جعل لنا اسوة حسنة بمصنفه حیث صنف الجزء الثالث و ما بعده الی آخر شرح زمان اختفائه من الطغاة البغاة لما قصدوه و دخلوا بیته و نهبوه و کان قدس الله سره هاربا من شرهم من جبل الی جبل و قریة الی اخری و هذا الذی نفسه اشاره بقوله مع تراکم صروف الحدثان الی آخره و انا نسخته فی زمان اختفائی فانهم لما حبسوا الشارح رحمه الله و کنت ساعیا فی خلاصه، فحبسونی و اخذوه الی الروم و کان مدة حبس اثنین و اربعین یوما، ثم اطلقت یوم العشرین من جمادی الاولی و کان یوم الجمعة و یوم النیروز سنة خمس و ستین و تسع مائة و کنت متظاهرا بمکة و حوالیها الی ان جاء خبر قتل الشیخ الشهید المبرور السعید فی ذی القعدة من السنة المذکورة، فقصدونی ثانیا فهربت منهم و اختفیت و بعد الفراغ من الحج و العمرة علی الخفیة اشتغلت بکتابة الشرح و سافرت فی آخر سنة صفر من مکة المشرفة الی الطیبة و وفق الله تعالی لاکمال هذا المجلد غدو یوم الاحد لاربع لیال خلون من شهر جمادی الاولی سنة ست و ستین و تسع مائة بقلم احوج الخلق الی غفور ربه الغنی محمود بن محمد بن علی بن حمزه اللاهجانی و الحمد لله وحده و صلی الله علی محمد و آله هذا آخر کلامه اصلح الله جمیع احواله و اورق اعصان اعماله بمحمد و آله اجمعین آمین و فرغ من کتابته المذنب الخاطی غریق بحر المعاصی محمد بن الشیخ حسن بن علی لحسایی مولدا و الاوالی ...».<a style="mso-footnote-id: ftn1" href="#_ftn1" name="_ftnref1"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="FONT-SIZE: 14pt; FONT-FAMILY: "Times New Roman"; mso-bidi-language: FA; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-bidi-font-family: Badr; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: EN-US">[1]</span></span></span></span></a><p /></span></p><p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt"><span dir="ltr" style="mso-bidi-language: FA"><p><font face="Times New Roman" size="3"> </font></p></span></p><p class="MsoNormal" dir="rtl" style="TEXT-JUSTIFY: kashida; MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-ALIGN: justify; TEXT-KASHIDA: 0%"><span lang="FA" style="FONT-SIZE: 14pt; FONT-FAMILY: Badr; mso-bidi-language: FA"><p> </p></span></p><p class="MsoNormal" dir="rtl" style="TEXT-JUSTIFY: kashida; MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-ALIGN: justify; TEXT-KASHIDA: 0%"><span lang="FA" style="FONT-SIZE: 14pt; FONT-FAMILY: Badr; mso-bidi-language: FA"><p> </p></span></p><div style="mso-element: footnote-list"><br clear="all" /><hr align="right" width="33%" size="1" /><div id="ftn1" style="mso-element: footnote"><p class="MsoNormal" dir="rtl" style="TEXT-JUSTIFY: kashida; MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-ALIGN: justify; TEXT-KASHIDA: 0%"><a style="mso-footnote-id: ftn1" href="#_ftnref1" name="_ftn1"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr"><span style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: "Times New Roman"; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: EN-US">[1]</span></span></span></span></span></a><span dir="rtl"></span><span dir="rtl"></span><font size="3"><font face="Times New Roman"> </font><span lang="FA" style="FONT-FAMILY: "B Badr"; mso-bidi-language: FA">عبارت متفاوت این نقل در منابع زیر نیز نقل شده است: </span><span lang="FA" style="FONT-FAMILY: Badr; mso-bidi-language: FA">الشیخ آقا بزرگ الطهرانی، طبقات أعلام الشیعة: إحیاء الداثر من القرن العاشر، تحقیق علی نقلی منزوی (تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1366ش)، ص 242؛ مقدمه مختاری بر کتاب منیة المرید فی أدب المفید و المستفید (قم: مرکز نشر مکتب الإعلام الإسلامی 1409/1368ش)، ص 14-15. نسخه هایی از مسالک که این مطلب در آنها نقل شده است، جملگی استنساخ هایی از روی نسخه لاهیجانی است و لازم است برای چاپ مجدد کتاب مسالک الافهام تبارشناسی از نسخه های این کتاب بر اساس انجامه ها و اطلاعات دیگر نسخه های این کتاب توجه شود. متاسفانه در متن چاپ شده کتاب مسالک الافهام به تبار شناسی نسخه ها توجهی نشده و از نسخه حاضر (که در اصل متعلق به کتابخانه مجد الدین نصیری بوده) نیز استفاده نشده است. برای توصیفی از این نسخه همچنین بنگرید به: محمد تقی دانش پژوه و بهاء الدین علمی انواری، فهرست کتابهای خطی کتابخانه مجلس سنا، ج 1، ص 300-301. آقا بزرگ (همان، ص 203) اطلاعاتی درباره کاتب نسخه یعنی محمد بن حسن اوالی که از عالمان بحرینی بوده آورده است. <p /></span></font></p><p class="MsoFootnoteText" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt"><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 12pt; mso-bidi-language: FA"><p><font face="Times New Roman"> </font></p></span></p></div></div>