
مطالعات اسلامي در فلسطين اشغالي:
بررسي كتابشناختی*
چکيده: مطالعات اسلام شناسي و روند تكوين جریان اسلام شناسی در قرن بیستم، خود در حال حاضر یکی از موضوعات جالب و جذاب برای تحقیق است. نگاه متفاوت خاورشناسان که ریشه در تفاوت روش شناختی آنها در قیاس با مسلمانان دارد، غالبا به عنوان یکی از مهمترین دلایل تفاوت مطالعات ذکر شده است. اما نکته شگفت انگیری که در بررسی تحقیقات اسلام شناسی برای هر فرد آشنا با این تحقیقات به وضوح خود را عیان می کند، توجه جدی محققان فلسطین اشغالی به مسائل جهان اسلام است و شگفت تر، ضرب آهنگ پرشتاب تنوع و گسترش مطالعات در فلسطین اشغالی خاصه در سه دهه اخیر است. فهرست حاضر در حقیقت تلاشی اولیه جهت تدوین و گردآوری اطلاعات ناظر به جریان اسلام شناسی در فلسطین اشغالی است و نگارنده اذعان دارد که به دلیل محدودیت های فراوان در به دست آوردن اطلاعات لازم جهت چنین کاری، نه توانسته است فهرستی کامل از مطالعات اسلامی در فلسطین اشغالی ارایه دهد. همچنین فهرست حاضر تنها به ارایه گزارش کتابشناسانه از تحقیقات دانشگاه عبری که در حقیقت مهمترین مرکز اسلام شناسی در فلسطین اشغالی است، محدود شده است.
کلید واژه: مطالعات اسلامی، فلسطین اشغالی، وایزمن، دانشگاه عبری، ایولن، قسطر.
***
تحولات رخ داده در اواخر عصر عثمانی و تلاش برای تاسیس دولت یهودی در فلسطین، بدون شک با فعالیت های حیم وایزمن به دور جدیدی وارد شد. ناکامی وایزمن در متقاعد کردن سلطان عثمانی برای موافقت با خواسته وی در تشکیل دولتی یهودی در فلسطین، با تسلط انگلستان بر فلسطین وارد دور جدیدی شد. همدلی لرد آرتور بالفور با تلاش های حیم وایزمن و صدور اعلامیه معروف وی در حمایت از تشکیل دولتی یهودی در فلسطین، دور جدیدی از حیات یهودیان را در قرن نوزدهم رقم زد. در کنار تلاش های سیاسی یهودیان برای تشکیل دولتی یهودی در فلسطین، تلاش های نیز برای تشکیل دانشگاهی در فلسطین از سوی وایزمن و دوستانش در جریان بود. اندیشه تشکیل دانشگاهی در بیت المقدس، به پیش از تشکیل دولت یهودی در آنجا باز می گردد. در 1884 در نشست یهودیان، هرمان شپیرا پیشنهاد تاسیس دانشگاهی را در فلسطین مطرح کرد. پیشنهادی که بار دیگر در 1897 در نشست یهودیان مطرح شد. چند سال بعد، گروهی از جوانان صهیونیست متاثر از اندیشه ها و حمایت وایزمن که خود کرسی تدریس در دانشگاه جنوا را برعهده داشت، به نحوی جدی به عملی کردن اندیشه تاسیس دانشگاهی در فلسطین افتادند. این گروه که شامل کسانی چون مارتین بوبر و برتولد فیول بود، اندیشه طرح دانشگاه را بار دیگر در نشست یهودیان در 1901 مطرح کردند. در تلاش برای عملی کردن چنین ایده ای، وایزمن از سلطان عثمانی که حاکمیت سیاسی فلسطین را در اختیار داشت، تقاضای ساخت دانشگاهی را در فلسطین نمود که این پیشنهاد، مورد پذیرش باب عالی قرار نگرفت. جدی بودن و نیاز به تاسیس دانشگاهی در فلسطین باعث شد تا در 1913 کنگره یهود، کمیته ای را برای پیگیری کار تاسیس دانشگاه تعیین کند. از مشهورترین اعضای این گروه، وایزمن و یهودا مگنس بودند اما شروع جنگ جهانی اول مانع از تحقق تاسیس دانشگاه شد.
با وجود تداوم جنگ، جدیت وایزیمن در انجام طرح خود ، به سفر او به فلسطین در دوران جنگ جهانی به همراه گروهی شد که اقدامات اولیه برای تاسیس دانشگاه را انجام دادند. سفر وایزمن بعد از اعلام اعلامیه مشهور بالفور صورت گرفت. در بیست و چهارم جولای 1918 در اقدامی نمادین دوازده سنگ دانشگاه در دامنه کوه اسکوپوس، منطقه قدیمی در شمال شهر بیت المقدس، به عنوان سنگ بنای اولیه دانشگاه بنا نهاده شد. زمین این دانشگاه در پیش از جنگ توسط اسحاق گولدبرگ از حقوقدانی انگلیسی به نام سر جان گری هیل خریداری شده بود و یکی از زیباترین مناطق شهر بیت المقدس بود نخستین درس در این دانشگاه را انیشتین با بحثی درباره تئوری نسبیت و با جملاتی به زبان عبری آغاز کرد و بعدها خود نقش مهمی در حمایت علمی از دانشگاه و معرفی وایزمن به محافل علمی و یهودی آمریکا ایفا کرد. در سالهای اولیه هدف دانشگاه تنها انجام مطالعات تحقیقی و اعطای فرصت های مطالعاتی برای تحقیقات بود و کار تدریس آغاز نشده بود. سه مرکز تحقیقاتی اولیه دانشگاه، به بررسی هایی درباره مطالعات یهودی، شیمی و میکروبیولوژی اختصاص یافته بود. هدف از اتخاذ چنین رویکردی تلاش برای شناخت یهود و برطرف کردن نیاز های عملی جامعه در حال گسترش یهودیان بیت المقدس بود. مگنس که خود از 1923 در بیت المقدس اقامت گزیده بود، به مطالعات یهودی توجه فراوانی نشان داد. وایزیمن و گروهی دیگر به تقویت دانشگاه در بخش علوم پایه توجه نشان داد. دانشگاه به صورت رسمی در یک آوریل 1925 و توسط لرد بالفورد در مراسمی رسمی با شرکت گروهی از یهودیان و فرماندار انگلیسی فلسطین آغاز به کار کرد. در سالهای اولیه، دانشگاه عبری برای تامین مخارج خود کمکی به صورت رسمی از دولت انگلیسی حاکم بر فلسطین دریافت نکرد و کمک های مالی یهودیان داخل و خارج فلسطین نقش مهمی در تامین نیازهای مالی دانشگاه داشت.
گسترش دانشگاه سیاست دیگری بود که به آرامی دنبال می شد و 1924 بخش مطالعات یهودی و در 1926 بخش مطالعات شرقی و به تدریج بخشهای دیگری به دانشگاه افزوده شد. در سال های نخست تاسیس بخش مطالعات شرق شناسی، محققان یهودی تبار آلمانی که در پی سیاست های جدید در آلمان از آن دیار گریخته بودند، حضوری پر رنگ داشتند. به نحو طبیعی برای تربیت دانشجو، نیاز به جذب استاد بود و برای حل این معضل، از یهودیان آلمان کمک گرفته شد. سنت مطالعات اسلامی که در آلمان به نحو جدی آغاز شده بود و اسلام شناسان قدری نیز در آن ایام به فعالیت و تحقیق درباره اسلام مشغول بودند، نقش مهمی در تکوین بخش مطالعات خاورشناسی دانشگاه ایفا کردند. ژوزف هورویتس[1] (1874-1931) از اسلام شناسان یهودی آلمانی که در دانشگاه فرانکفورت به فعالیت مشغول بود، برای پنج سال و به عنوان نخستین استاد مدعو ریاست و تدریس بخش مطالعات شرق شناسی را برعهده گرفت و از سالهای 1931 تا 1935 کار تدریس در دانشگاه را برعهده گرفت. پس از او نیز یهودی دیگری از دانشگاه فرانکفورت به نام گوتهلد ویل ((Gotthold Weil که تخصص در مطالعات فقه اللغه عربی و ترکی داشت، جانشین او گردید. تلاش های استادانی چون پلاسنر متخصص در طب ، پزشکی و فلسفه اسلامی، ریولین ، مترجم هزار و یک شب و قرآن به زبان عبری، شلمو پینس، متخصص در فلسفه و کلام اسلامی و بسیاری دیگر در تکوین گروه مطالعات خاورشناسی نقش مهمی داشته است.
تلاش اولیه گروه مطالعات خاورشناسی در سالهای نخست بیشتر ارایه خدمات به بخش وزارت خارجه و دفاع دولت فلسطین اشغالی بود. همچنین نوپا بودن دولت و درگیری با اعراب توان جدی گروه را برای انجام تحقیقات صرف بازداشته بود. با این حال در همین سالها دو تن از تاثیر گذارترین افراد در بخش مطالعات اسلامی دانشگاه به نام های دیوید آیولن و مایر ژاکوب قسطر در این دانشگاه به تربیت شاگرد پرداختند و به نحو جدی سنت مطالعات اسلامی در این دانشگاه را سامان دادند. آیولن در حوزه ممالیک و قسطر در بخش مطالعات سیره سنت مهمی را در این دانشگاه بر جا نهادند.[2] در حقیقت در سال 1949 تغییر مهمی در بخش مطالعات شرقی دانشگاه عبری اورشلیم رخ داد و با کوشش دیوید ایولن علاوه بر مطالعه تاریخ اسلام در قرون میانه، توجه به مسائل معاصر جهان اسلام به عنوان موضوع جدیدی تحقیقی مورد توجه قرار گرفت. دو سال بعد نیز اوریل هید از متخصصان زبان فارسی و ترکی نیز به گروه مطالعات شرقی پیوست. هید خود در سال 1962 تغییر دیگری در بخش مطالعات شرقی به وجود آورد و نام آن را به بخش مطالعات آسیایی و آفریقایی تغییر داد. ایولن همچنین با همکاری پسح شینار در سال 1947 فرهنگ لغت عبری – عبری تالیف کرد که تا به حال بارها (تا سال 1995 هجده بار) منتشر شده و در حال حاضر چاپ جدید و روزآمدی از آن به کوشش آریه لوین و مناحم میلسون در دست انجام است.
بعد از دوران جنگ های اعراب و اسرائیل، فعالیت های دانشگاه با توجه به تداوم روند مهاجرت یهودیان بخش های مختلف به فلسطین اشغالی، گسترش یافت و در سیاستی جدید برای گسترش دانشگاه، برخی از دانش آموختگان دانشگاه عبری برای انجام تحصیلات تکمیلی خود به دانشگاه های دیگر اروپایی از جمله مدرسه مطالعات شرقی – آسیایی لندن فرستاده شدند. چهره شاخص و تاثیر گذار از این گروه، موشه شارون است که پایان نامه دکتری خود را درباره خلافت عباسیان در 1970 و به راهنمای برنارد لویس دفاع کرد که تا به حال در دو مجلد تحریرهای جدیدی از آن را ارایه کرده است[3]. شارون همچنین به تازگی کتابی درباره بهاییت تالیف کرده و عهده دار نشر مجموعه کتبیه هایی برجا مانده به زبان عبری در فلسطین است که تا به حال انتشارات بریل، در سه مجلد، حاصل تحقیقات او را منتشر کرده است.[4]
بعد از موشه شارون، اتان گولبرگ نیز در تداوم همین سنت، در دانشگاه آکسفورد به تحصیل در مقطع دکتری پرداخت و موضوع پایان نامه خود را موضع امامیه درباره صحابه در1971 به پایان برد.[5] در بخش مطالعات سیره نبوی، مایر ژاکوب قسطر علاوه بر نگارش آثار فراوانی نقش مهمی در تربیت شاگردان متعددی داشته که از جمله آنها می توان به میخائیل لکر ، اسحاق حسون و اوری روبین اشاره کرد.[6] شیوه متفاوت قسطر و بهره گیری گسترده وی در استفاده از منابع به گونه ای که نوع نگاه وی در تحقیقات سیره به روش مکتب بیت المقدس در پژوهش های سیره شناسی شهرت دارد. بخش اعظمی از مقالات وی در سه مجلد مجزا منتشر شده است.[7]
گروه ها و بخش های موسسه مطالعات آسیایی و آفریقایی دانشگاه عبری اورشلیم
نیاز به تفکیک حوزه های پژوهشی و تمرکز دقیق برای مطالعات، پنج بخش مجزا، تشکیل دهنده موسسه مطالعات آسیا و آفریقای دانشگاه عبری اورشلیم است. این بخشها عبارتند از: مطالعات اسلامی و خاورمیانه؛ زبان و ادبیات عربی؛ مطالعات هندی، ایرانی و ارمنی؛ مطالعات آفریقایی و مطالعات خاور دور.
مطالعات اسلامی و خاورمیانه
در این گروه محققان به بررسی مسائل جهان اسلام در دوره زمانی قرون میانه و معاصر می پردازند. در حوزه تاریخ اسلام، مایر ژاکوب قسطر و شاگردانش چون میخائیل لکر، اسحاق حسون و الا لندو تاسرون به بررسی مسائل سیره نبوی اشتغال دارند. لکر که موضوع پایان نامه دکتری خود را بررسی فعالیت های پیامبر در مدینه انتخاب کرده*، تمرکز اصلی مطالعاتش، روابط یهودیان با پیامبر به نحو عام است. وی در تک نگاری به نام های بنوسلیم: مقدمه ای برای مطالعه تاریخ صدر اسلام (بیت المقدس 1989) و یهودیان و مشرکان: مطالعاتی درباره تاریخ مدینه در صدر اسلام (لیدن 1995) روابط و مناسبات پیامبر با یهودیان مدینه را مورد بررسی قرار داده است. همچنین در سلسله مقالات متعددی با عناوین آیا پیامبر معاهداتی با قبایل بنونضیر، بنوقریظه و بنوقینوقاع منعقد کرده است؟، عمرو بن حزم انصاری و تفسیر آیه 256 سوره بقره، نکاتی شرح حال نگارانه درباره ابن شهاب زهری، مهاجرت عتبه بن ابی وقاص از مکه به مدینه، نکاتی شرح حال نگارانه درباره ابوعبیده معمر بن مثنی، یهودیت در میان قبیله کنده و مسئله رده قبیله کنده، روایت واقدی درباره وضع یهود مدینه: مطالعه ای درباره روایتی ترکیبی ، همین موضوع را با تفصیل بیشتری مورد بحث قرار داده است.[8]
اسحاق حسون دیگر محقق دانشگاه عبری نیز بررسی اخبار تاریخی درباره معاویه بن ابی سفیان را به عنوان موضوع پایان نامه خود برگزیده است (بیت المقدس 1982). * دیدگاه مسلمانان درباره بیت المقدس در سده های میانه، از موضوعات مورد توجه حسون بوده و در مقاله ای با عنوان ادبیات فصائل نگاری درباره بیت المقدس به بررسی دیدگاه مسلمانان در سده های میانه در تکریم بیت المقدس پرداخته است. وی مقالاتی نیز درباره صدر اسلام نگاشته از جمله مقاله ای درباره دو قبیله اوس و خزرج و در آن اخبار تاریخی مندرج در متون اسلامی درباره این دو قبیله تاثیر گذار در حوادث صدر اسلام را مورد بررسی قرار داده است.[9]
حرکت رده و اهمیت آن در بررسی حوادث سیاسی رخ داده در نخستین سالهای پس از وفات پیامبر موضوعی است که الا لندو تاسرون مورد مطالعه قرار داده است. وی در مقالاتی با عناوین افول امویان: تاملاتی درباره ترجمه بخش امویان تاریخ طبری، بررسی درباره حدیث مجدد در سنت اسلامی، تحول یک روایت: بررسی درباره دیدار قبیله بنوتمیم با پیامبر، حروب الفجار: ابعاد دینی، اجتماعی و تاریخی جنگ های فجار در جاهلیت، قبیله اسد از جاهلیت تا اسلام، مشارکت قبیله طی در دوره رده، بررسی های درباره تحولات سیاسی رخ داده در صدر اسلام ارایه کرده است.[10]
در بخش تاریخ اسلام، چهره برجسته دیوید ایولن است که با تمرکز بر تاریخ ممالیک، علاوه بر مقالات فراوانی که خود نگاشته با تربیت شاگردانی چون موشه شارون تاثیر جدی در تکوین بخش مطالعات اسلامی دانشگاه عبری اورشلیم ایفا کرده است. [11]
* اطلاعات گردآوری شده در این مقاله بر اساس کتاب مرجع ایندکس اسلامیکوس است که فهرست تقریبا کاملی از مطالعات اسلامی را دربردارد. همچنین به دلیل تطویل بحث ، از ذکر مقالات نگاشته شده محققان دانشگاه عبری اورشلیم در دو دائره المعارف اسلام و ایرانیکا، ذکری به میان نیامده اما مقالات متعددی درباره موضوعات اسلامی به قلم محققان دانشگاه عبری در این دو دانشنامه تالیف شده است که گزارش آنها خود مقاله ای جداگانه و فرصتی دیگر طلب می کند. تذکراین نکته ضروری است که مراکز دانشگاهی دیگری نیز در فلسطین اشغالی به مطالعات اسلامی می پردازند و بسیاری از فارغ التحصیلان دانشگاه عبری در آن مراکز به فعالیت مشغول هستند. متاسفانه در حال حاضر امکان استقصای کامل این تحقیقات و پژوهشها برایم میسر نبود و تنها در مواردی اتقافی به اطلاعاتی، خاصه درباره دانشگاه بار ایلان در رامت گان نزدیک تل آویو (البته این اطلاعات محدود به فهرست پایان نامه های دکتری دانشجویان مطالعات عربی و اسلامی این دانشگاه بود) برخورده ام که مشخصات کتابشناسی آنها چنین است:
T. Rajab, The Unity of God in Early Nusayri Doctrine (A Critical Edition, Hebrew Translation and Analysis of The Epistle of the Unity of God [Risalat al-Tawhid] by al-Husayn b. Hamdan al-Khasibi [d. 346/957 or 358/969], M.A. Thesis, Hebrew University of Jerusalem, Jerusalem 2002; K. Sindawe, The Maqatil in Shiite Literature, Ph.D. diss., Bar-Ilan UIniversity, Ramat Gan, 2000 (Hebrew); Neomi (Naama) Ben-Ami, The image of the sufi in modern Arabic novel
socio-cultural aspects. (Supervisor: Prof. S. Moreh. ) 2000; Olga Bramson, A female voice against oppression and discrimination in Dr. Nawal al-Sa'dawi's fictional works.
Supervisor: Prof. S. Moreh.(2001); Livnat Holtzman, Predestination (al-qada wa-l-qadar) and Free Will (al-ikhtiyar) in the writings of the Neo-Hanbalites of the 14th Century ) Supervisor: Prof. B. Abrahamov(. 2003; Hilla Peled-Shapira, A Study of the Narrative Works of Gha'ib Tu'ma Farman - Social and Psychological Aspects).Supervisor: Prof. S. Moreh(. , 2004; Sigal Goorji ,Expression of thought and search for a path in the literary works of the journalist Anis Mansour . (Supervisor: Prof. S. Moreh. ), 2004; Zahava Ganor, On the Bridge between Languages and Cultures - The Issue of Language and the Search for Identity in Post-colonial Maghribi Literature: The case of Assia Djebar and Ahlam ustaghanimi).Supervisors: Prof. J. Kauffmann and Prof. A. Elad Bouskila ), 2004; Bat-Sheva Garsiel ,The Transmission of Narrative Themes and Motifs from the Hebrew Bible and Early Midrashim to the Qoran: Processes of Inspiration, Adoption and Differentiation (Supervisor: Dr. S. Shtober ), 2005; Riyad Kamel, Poetics and Themes in Hanna Mina's Novels) Supervisors: Prof. A. Elad-Bouskila and Dr. Eliezer Schlossberg ) 2004; Noga Hartmann, The Concept of Jihad in Modern Qur'an Exegesis Studies in the Writings of Muhammad Abduh, Sayyid Qutb and Muhammad Mutawalli al-Sha'rawi) Supervisor: Prof. B. Abrahamov ), 2005; Itschak Zacharia, Personality and Image of Muslim Leaders in 12th-14th Centuries in the Light of the Manaqib Literature. (Supervisor: Prof. Y. Lev (2005; Esther Amouyal, The Inner World of the Coptic Writer Idwar al-Kharrat as Reflected in His Works. (Supervisor: Prof. S. Moreh ), 2006;Hadar Perry,The Medical Writing of Yosef Ben Yehudah Ibn Aqnin: Ikhtisar Sharh Jalinus li-Fusul Abuqrat: Its Place in the Thought of Ibn Aqnin and in the Tradition of Interpretation of Hippocrates' Aphorisms (Supervisor: Prof. T. Langermann), 2007.
.
[1] Joseph Horovitz.
هورویتس از خاورشناسان آلمانی یهودی در 1874 در لاونبرگ آلمان به دنیا آمد و در دانشگاه برلین به تحصیل مطالعات شرق شناسی پرداخت و نزد استادانی چون ادوارد زاخاو به تحصیل پرداخت. از 1907 تا 1914 در دانشگاه علیگره به تدریس زبان عربی پرداخت. در 1914 به آلمان بازگشت و در دانشگاه فرانکفورت به تدریس زبان های سامی پرداخت و نقش مهمی در تکوین دانشگاه عبری اورشلیم داشته و یکی از اعضاء هیات مدیره اداره دانشگاه عبری بود و طرح جمع آوری اشعار جاهلی و صدر اسلام به پیشنهاد او در د انشگاه عبری آغاز شده است. از مهمترین تالیفات او اثری تک نگارانه درباره تدوین گران سیره نبوی است که به زبان انگلیسی و عربی نیز ترجمه شده است. برای گزارشی از شرح احوال و آثار وی بنگربید به: عبدالرحمن بدوی، موسوعة المستشرقین (الموسسة العربیة للدراسات و النشر: بیروت 2003)، ص 621-622.
[2] برای اطلاع بیشتر درباب تاریخچه و فعالیت های دانشگاه عبری اورشلیم بنگرید به:
"
[3] M.
[4] Corpus Inscriptionum Arabicarum Palestinae (Leiden, 1997, 1999, 2004).
[5]Etan Kohlberg, The Attitude of the Imami Shiis to the Companions of the Prophet, Ph.D. dissertation,
[6] اوری روبین که از فارغ التحصيلان برجسته دانشگاه عبری اورشلیم، اس در دانشگاه تل آویو به تدریس اشتغال دارد، پایان نامه دکتری خود را درباره سیره نبوی با تکیه بر کتاب شرف المصطفی ابوسعد خرگوشی انتخاب کرده است. وی علاوه بر انتشار مقالات متعددی، برگردانی جدید از قرآن به زبان عبری منتشر کرده است. مهمترین اثر وی در سیره نبوی کتاب از نگاه عاشفان: حیات پیامبر آنگونه که مسلمانان نخستین تصویر کرده اند، است که با این مشخصات منتشر شده است:
Uri Rubin, The Eye of the Beholder: the Life of Muhammad as Viewed by the Early Muslims (a Textual Analysis), The Darwin Press, Princeton, New Jersey, 1995 , pp.289
روبین مقالات متعددی نیز در حوزه سیره نبوی نگاشته که مشخصات کتابشاختی آنها چنین است:
Uri Rubin, Apes, pigs, and the Islamic identity, Israel Oriental Studies, 17, 1997 pp.89-105.; idem, Apocalypse and authority in Islamic tradition: the emergence ofthe twelve leaders, Al-Qantara: Revista de Estudios Arabes, 18 i, 1997 pp.11-42.; idem, `Al-walad li-l-firash`: on the Islamic campaign against `zina`, Studia Islamica, 78, 1993 pp.5-26.; idem, Exegesis and Hadith: the case of the seven Mathani, in: Approaches to the Qur'an. Ed. G.R.Hawting & Abdul-Kader A.Shareef (
Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 16, 1993 pp.96-107.; idem, Hanifiyya and Ka'ba: an inquiry into the Arabian pre-Islamic background of din Ibrahim, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 13, 1990 pp.85-112.; idem, Meccan trade and Qur'anic exegesis (Qur'an 2:198), Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 53, 1990 pp.421-428.; idem, The assassination of Ka'b b. al-Ashraf, Oriens, 32, 1990 pp.65-71.; idem, Muhammad's curse of Mudar and the blockade of Mecca, Journal of the Economic and Social History of the Orient, 31 iii, 1988 pp.249-264.; idem, Morning and evening prayers in early Islam, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 10, 1987 pp.40-64.; idem, The Ka'ba: aspects of its ritual functions and position in pre-Islamic and early Islamic times, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 8, 1986 pp.97-131.; idem, The `Constitution of Medina`: some notes, Studia Islamica, 62, 1985 pp.5-23.; idem, Al-Samad and the high God: an interpretation of sura CXII, Der Islam, 61, 1984 pp.197-217.; idem, Bara'a: a study of some Quranic passages, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 5, 1984 pp.13-32.; idem, The ilaf of Quraysh: a study of sura CVI, Arabica, 31, 1984 pp.165-188.; idem, The great pilgrimage of Muhammad: some notes on Sura IX, Journal of Semitic Studies, 27, 1982 pp.241-260.; idem, Abu Lahab and sura CXI., Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 42 (1979) pp.13-28; idem, Prophets and progenitors in the early Sha tradition., Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 1 (1979) pp.40-65; idem, Pre-existence and light. Aspects of the concept of
برای گزارشی تفصیلی از مطالعات سیره نبوی توسط محققان دانشگاه عبری اورشلیم بنگرید به: محمد کاظم رحمتی، وضعیت فعلی مطالعات سیره: بررسی کتاشناسانه، در مجموعه مقالات همایش بین المللی سیره شناختی پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) 28 و 29 آذرماه 1385 شمسی، به اهتمام اصغر منتظر القائم (اصفهان 1385)، ج 1، ص 465-507.
[7] Meir Jacob Kister, Concepts and ideas at the dawn of Islam,
Idem, ...illa bi-haqqihi...: a study of an early hadith, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 5, 1984 pp.33-52; Idem, The Sirah literature, in: Arabic literature to the end of the Umayyad period (Cambridge: Cambridge University Press, 1983, (Cambridge History of Arabic literature [1]) pp.352-367; Idem, On an early fragment of the Qur'an, Studies in Judaica, Karaitica and Islamica presented to Leon Nemoy on his eightieth birthday. Ed. S.R.Brunswick Ramat-Gan: Bar-Ilan University Press, 1982 pp.163-166. [2nd/8th century papyrus.]; Idem, A comment on the antiquity of traditions praising Jerusalem, Jerusalem Cathedra, 1, 1981 pp.185-186; Idem, O God, tighten thy grip on Mudar ... Some socio-economic and religious aspects of an early hadith, Journal of the Economic and Social History of the Orient, 24, 1981 pp.242-273; Idem, Labbayka, Allahumma, Labbayka. On a monotheistic aspect of a Jahiliyya practice, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 2, 1980 pp.33-57; Idem, Pare your nails: a study of an early tradition, Journal of the Ancient Near Eastern Society
* On the Prophet Muhammad's Activity in Madina (Hebrew), Ph. D. Thesis,
[8] Michael Lecker, Banu Sulaym: A Contribution to the Study of Early Islam (
* I. Hasson, Recherches sur Muawiyah Ibn Abi Sufyan (Hebrew), unpublished Ph.D. Thesis,
[9] Isaac Hasson, The Muslim view of
[10] Ella Landau-Tasseron, Features of the pre-conquest Muslim army in the time of Muhammad, in: The Byzantine and early Islamic Near
[11] David Ayalon, Le phenomene mamelouk dans l'Orient islamique, Weill, G. (Translator), Paris: Presses Universitaires de France, 1996 ,168pp; Idem, The Mamluks of the Seljuks: Islam's military might at the crossroads, Journal of the Royal Asiatic Society, N.S. 6 iii, 1996 pp.305-333; Idem, Pessah Shinar, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 19, 1995 pp.1-4; Idem, Islam and the Abode of War: military slaves and Islamic adversaries, Aldershot: Variorum, 1994 (298)pp. [13 reprinted articles, 1975-93, and one conference paper, 1964.]; Idem, The expansion and decline of Cairo under the Mamluks and its background, Itineraires d'Orient: hommages a Claude Cahen. Textes reunies par R.Curiel & R.Gyselen Bures-sur-Yvette: Groupe pour l'Etude de la Civilisation du Moyen-Orient, 1994 (Res Orientales, 6) pp.13-19; Idem, Some remarks on the economic decline of the Mamluk sultanate, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 16, 1993 pp.108-124; Idem, Mamluk military aristocracy during the first years of the Ottoman occupation of Egypt, in: The Islamic world from classical to modern times: essays in honor of Bernard Lewis, C.E.Bosworth, C.Issawi, R.Savory, & A.L.Udovitch, eds.
Idem, The Nubian dam, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 12, 1989 pp.372-390. [Muslim failure to conquer
نمایش ایمیل به مخاطبین
نمایش نظر در سایت
۲) از انتشار نظراتی که فاقد محتوا بوده و صرفا انعکاس واکنشهای احساسی باشد جلوگیری خواهد شد .
۳) لطفا جهت بوجود نیامدن مسائل حقوقی از نوشتن نام مسئولین و شخصیت ها تحت هر شرایطی خودداری نمائید .
۴) لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید .