يک نکته درباره ابوعبدالرحمان سلمی

خوشبختانه در سالیان اخیر مقالات و نوشته های فراوانی درباره ابوعبدالرحمان سلمی (متوفی 412ق) در مجلات مختلف اسلام شناسی از جمله مجله وزین معارف منتشر شده که بیشک کمک فراوانی به شناخت این عارف و صوفی نامدار ایرانی خواهد کرد. اما نکته ای که در اینجا تنها قصد تذکر آن را دارم، خلط میان ابوعبدالرحمان سلمی و ابوعبدالرحمان نیلی از معاصران سلمی است که البته اندکی از او کوچکتر بوده است.

تاریخ بیهق ابن فندق بیشک یکی از مهمترین آثار تاریخ نگاری محلی است که متاسفانه چاپ جدیدی از آن در سالیان اخیر منتشر نشده است هر چند استاد گرانقدر آقای یوسف الهادی متن آن را به عربی ترجمه کرده اند و تعلیقات مفصلی نیز بر آن افزوده اند که البته برای تصحیح مجدد کتاب مفید خواهد بود. یکی از نکات جالبی که آقای یوسف الهادی در ترجمه خود تا حدی به آن توجه داشته اند، تصحیح برخی خطاهای راه یافته در متن بوده است از جمله نام حسکانی که در دست کم در چاپ حیدر آباد به جنکانی تصحیف شده بود. اما یکی از موارد تصحیف که همچنان در ترجمه آقای یوسف الهادی باقی مانده در شرح حال حاکم جشمی عالم و فقیه و مفسر نامدار  زیدی ساکن در روستای جشم است که در جمله استادان او از شخصی به نام ابوعبدالرحمان سلمی یاد شده است. نکته ای که باعث شک در درستی تصحیح این نام می شود تاریخ وفات سلمی در 412 و تاریخ تولد جشمی در 413 است که بیشک باید نام سلمی تصحیف نام دیگری باشد. خوشبختانه مراجعه به امالی حاکم جشمی یعنی کتاب جلاء الابصار به وضوح دلالت دارد که نام این فرد ابوعبدالرحمان نیلی (متوفی 436) است که نامش بارها در ضمن مشایخ حاکم جشمی آمده است و شرح حال او را عبدالغافر فارسی در ضمن کتاب السیاق آورده است (المنتخب من السیاق، ص 25-26).