مطالعات اسلامي در فلسطين اشغالي:

 بررسي كتابشناختی*

چکيده: مطالعات اسلام شناسي و روند تكوين جریان اسلام شناسی در قرن بیستم، خود در حال حاضر یکی از موضوعات جالب و جذاب برای تحقیق است. نگاه متفاوت خاورشناسان که ریشه در تفاوت روش شناختی آنها در قیاس با مسلمانان دارد، غالبا به عنوان یکی از مهمترین دلایل تفاوت مطالعات ذکر شده است. اما نکته شگفت انگیری که در بررسی تحقیقات اسلام شناسی برای هر فرد آشنا با این تحقیقات به وضوح خود را عیان می کند، توجه جدی محققان فلسطین اشغالی به مسائل جهان اسلام است و شگفت تر، ضرب آهنگ پرشتاب تنوع و گسترش مطالعات در فلسطین اشغالی خاصه در سه دهه اخیر است. فهرست حاضر در حقیقت تلاشی اولیه جهت تدوین و گردآوری اطلاعات ناظر به جریان اسلام شناسی در فلسطین اشغالی است و نگارنده اذعان دارد که به دلیل محدودیت های فراوان در به دست آوردن اطلاعات لازم جهت چنین کاری، نه توانسته است فهرستی کامل از مطالعات اسلامی در فلسطین اشغالی ارایه دهد. همچنین فهرست حاضر تنها به ارایه گزارش کتابشناسانه از تحقیقات دانشگاه عبری که در حقیقت مهمترین مرکز اسلام شناسی در فلسطین اشغالی است، محدود شده است.

کلید واژه: مطالعات اسلامی، فلسطین اشغالی، وایزمن، دانشگاه عبری، ایولن، قسطر.

***

تحولات رخ داده در اواخر عصر عثمانی و تلاش برای تاسیس دولت یهودی در فلسطین، بدون شک با فعالیت های حیم وایزمن به دور جدیدی وارد شد. ناکامی وایزمن در متقاعد کردن سلطان عثمانی برای موافقت با خواسته وی در تشکیل دولتی یهودی در فلسطین، با تسلط انگلستان بر فلسطین وارد دور جدیدی شد. همدلی لرد آرتور بالفور با تلاش های حیم وایزمن و صدور اعلامیه معروف وی در حمایت از تشکیل دولتی یهودی در فلسطین، دور جدیدی از حیات یهودیان را در قرن نوزدهم رقم زد. در کنار تلاش های سیاسی یهودیان برای تشکیل دولتی یهودی در فلسطین، تلاش های نیز برای تشکیل دانشگاهی در فلسطین از سوی وایزمن و دوستانش در جریان بود. اندیشه تشکیل دانشگاهی در بیت المقدس، به پیش از تشکیل دولت یهودی در آنجا باز می گردد. در 1884 در نشست یهودیان، هرمان شپیرا پیشنهاد تاسیس دانشگاهی را در فلسطین مطرح کرد. پیشنهادی که بار دیگر در 1897 در نشست یهودیان مطرح شد. چند سال بعد، گروهی از جوانان صهیونیست متاثر از اندیشه ها و حمایت وایزمن که خود کرسی تدریس در دانشگاه جنوا را برعهده داشت، به نحوی جدی به عملی کردن اندیشه تاسیس دانشگاهی در فلسطین افتادند. این گروه که شامل کسانی چون مارتین بوبر و برتولد فیول بود، اندیشه طرح دانشگاه را بار دیگر در نشست یهودیان در 1901 مطرح کردند. در تلاش برای عملی کردن چنین ایده ای، وایزمن از سلطان عثمانی که حاکمیت سیاسی فلسطین را در اختیار داشت، تقاضای ساخت دانشگاهی را در فلسطین نمود که این پیشنهاد، مورد پذیرش باب عالی قرار نگرفت. جدی بودن و نیاز به تاسیس دانشگاهی در فلسطین باعث شد تا در 1913 کنگره یهود، کمیته ای را برای پیگیری کار تاسیس دانشگاه تعیین کند. از مشهورترین اعضای این گروه، وایزمن و یهودا مگنس بودند اما شروع جنگ جهانی اول مانع از تحقق تاسیس دانشگاه شد.

 با وجود تداوم جنگ، جدیت وایزیمن در انجام طرح خود ، به سفر او به فلسطین در دوران جنگ جهانی به همراه گروهی شد که اقدامات اولیه برای تاسیس دانشگاه را انجام دادند. سفر وایزمن بعد از اعلام اعلامیه مشهور بالفور صورت گرفت. در بیست و چهارم جولای 1918 در اقدامی نمادین دوازده سنگ دانشگاه در دامنه کوه اسکوپوس، منطقه قدیمی در شمال  شهر بیت المقدس، به عنوان سنگ بنای اولیه دانشگاه بنا نهاده شد. زمین این دانشگاه در پیش از جنگ توسط اسحاق گولدبرگ از حقوقدانی انگلیسی به نام سر جان گری هیل خریداری شده بود و یکی از زیباترین مناطق شهر بیت المقدس بود نخستین درس در این دانشگاه را انیشتین با بحثی درباره تئوری نسبیت و با جملاتی به زبان عبری آغاز کرد و بعدها خود نقش مهمی در حمایت علمی از دانشگاه و معرفی وایزمن به محافل علمی و یهودی آمریکا ایفا کرد. در سالهای اولیه هدف دانشگاه تنها انجام مطالعات تحقیقی و اعطای فرصت های مطالعاتی برای تحقیقات بود و کار تدریس آغاز نشده بود. سه مرکز تحقیقاتی اولیه دانشگاه، به بررسی هایی درباره مطالعات یهودی، شیمی و میکروبیولوژی اختصاص یافته بود. هدف از اتخاذ چنین رویکردی تلاش برای شناخت یهود و برطرف کردن نیاز های عملی جامعه در حال گسترش یهودیان بیت المقدس بود. مگنس که خود از 1923 در بیت المقدس اقامت گزیده بود، به مطالعات یهودی توجه فراوانی نشان داد.  وایزیمن و گروهی دیگر به تقویت دانشگاه در بخش علوم پایه توجه نشان داد. دانشگاه به صورت رسمی در یک آوریل 1925 و توسط لرد بالفورد در مراسمی رسمی با شرکت گروهی از یهودیان و فرماندار انگلیسی فلسطین آغاز به کار کرد. در سالهای اولیه، دانشگاه عبری برای تامین مخارج خود کمکی به صورت رسمی از دولت انگلیسی حاکم بر فلسطین دریافت نکرد و کمک های مالی یهودیان داخل و خارج فلسطین نقش مهمی در تامین نیازهای مالی دانشگاه داشت.

 گسترش دانشگاه سیاست دیگری بود که به آرامی دنبال می شد و 1924 بخش مطالعات یهودی و در 1926 بخش مطالعات شرقی و به تدریج بخشهای دیگری به دانشگاه افزوده شد. در سال های نخست تاسیس بخش مطالعات شرق شناسی، محققان یهودی تبار آلمانی که در پی سیاست های جدید در آلمان از آن دیار گریخته بودند، حضوری پر رنگ داشتند. به نحو طبیعی برای تربیت دانشجو، نیاز به جذب استاد بود و برای حل این معضل، از یهودیان آلمان کمک گرفته شد. سنت مطالعات اسلامی که در آلمان به نحو جدی آغاز شده بود و اسلام شناسان قدری نیز در آن ایام به فعالیت و تحقیق درباره اسلام مشغول بودند، نقش مهمی در تکوین بخش مطالعات خاورشناسی دانشگاه ایفا کردند. ژوزف هورویتس[1] (1874-1931) از اسلام شناسان یهودی آلمانی که در دانشگاه فرانکفورت به فعالیت مشغول بود، برای پنج سال و به عنوان نخستین استاد مدعو ریاست و تدریس بخش مطالعات شرق شناسی را برعهده گرفت و از سالهای 1931 تا 1935 کار تدریس در دانشگاه را برعهده گرفت. پس از او نیز یهودی دیگری از دانشگاه فرانکفورت به نام گوتهلد ویل ((Gotthold Weil که تخصص در مطالعات فقه اللغه عربی و ترکی داشت، جانشین او گردید. تلاش های استادانی چون پلاسنر متخصص در طب ،  پزشکی و فلسفه اسلامی،  ریولین ، مترجم هزار و یک شب و قرآن به زبان عبری، شلمو پینس، متخصص در فلسفه و کلام اسلامی و بسیاری دیگر در تکوین گروه مطالعات خاورشناسی  نقش مهمی داشته است.

تلاش اولیه گروه مطالعات خاورشناسی در سالهای نخست بیشتر ارایه خدمات به بخش وزارت خارجه و دفاع دولت فلسطین اشغالی بود. همچنین نوپا بودن دولت و درگیری با اعراب توان جدی گروه را برای انجام تحقیقات صرف بازداشته بود. با این حال در همین سالها دو تن از تاثیر گذارترین افراد در بخش مطالعات اسلامی دانشگاه به نام های دیوید آیولن و مایر ژاکوب قسطر در این دانشگاه به تربیت شاگرد پرداختند و به نحو جدی سنت مطالعات اسلامی در این دانشگاه را سامان دادند. آیولن در حوزه ممالیک و قسطر در بخش مطالعات سیره سنت مهمی را در این دانشگاه بر جا نهادند.[2]  در حقیقت در سال 1949 تغییر مهمی در بخش مطالعات شرقی دانشگاه عبری اورشلیم رخ داد و با کوشش دیوید ایولن علاوه بر مطالعه تاریخ اسلام در قرون میانه، توجه به مسائل معاصر جهان اسلام به عنوان موضوع جدیدی تحقیقی مورد توجه قرار گرفت. دو سال بعد نیز اوریل هید از متخصصان زبان فارسی و ترکی نیز به گروه مطالعات شرقی پیوست. هید خود در سال 1962 تغییر دیگری در بخش مطالعات شرقی به وجود آورد و نام آن را به بخش مطالعات آسیایی و آفریقایی تغییر داد. ایولن همچنین با همکاری پسح شینار در سال 1947 فرهنگ لغت عبری عبری تالیف کرد که تا به حال بارها (تا سال 1995 هجده بار) منتشر شده و در حال حاضر چاپ جدید و روزآمدی از آن به کوشش آریه لوین و مناحم میلسون در دست انجام است.

بعد از دوران جنگ های اعراب و اسرائیل، فعالیت های دانشگاه با توجه به تداوم روند مهاجرت یهودیان بخش های مختلف به فلسطین اشغالی، گسترش یافت و در سیاستی جدید برای گسترش دانشگاه، برخی از دانش آموختگان دانشگاه عبری برای انجام تحصیلات تکمیلی خود به دانشگاه های دیگر اروپایی از جمله مدرسه مطالعات شرقی آسیایی لندن فرستاده شدند. چهره شاخص و تاثیر گذار از این گروه، موشه شارون است که پایان نامه دکتری خود را درباره خلافت عباسیان در 1970 و  به راهنمای برنارد لویس دفاع کرد که تا به حال در دو مجلد تحریرهای جدیدی از آن را ارایه کرده است[3]. شارون همچنین به تازگی کتابی درباره بهاییت تالیف کرده و عهده دار نشر مجموعه کتبیه هایی برجا مانده به زبان عبری در فلسطین است که تا به حال انتشارات بریل، در سه مجلد، حاصل تحقیقات او را منتشر کرده است.[4]

بعد از موشه شارون، اتان گولبرگ نیز در تداوم همین سنت، در دانشگاه آکسفورد به تحصیل در مقطع دکتری پرداخت و موضوع پایان نامه خود را موضع امامیه درباره صحابه در1971  به پایان برد.[5]  در بخش مطالعات سیره نبوی، مایر ژاکوب قسطر علاوه بر نگارش آثار فراوانی نقش مهمی در تربیت شاگردان متعددی داشته که از جمله آنها می توان به  میخائیل لکر ، اسحاق حسون و اوری روبین اشاره کرد.[6] شیوه متفاوت قسطر و بهره گیری گسترده وی در استفاده از منابع به گونه ای که نوع نگاه وی در تحقیقات سیره به روش مکتب بیت المقدس در پژوهش های سیره شناسی شهرت دارد. بخش اعظمی از مقالات وی در سه مجلد مجزا منتشر شده است.[7]

گروه ها و بخش های موسسه مطالعات آسیایی و آفریقایی دانشگاه عبری اورشلیم

نیاز به تفکیک حوزه های پژوهشی و تمرکز دقیق برای مطالعات، پنج بخش مجزا، تشکیل دهنده موسسه مطالعات آسیا و آفریقای دانشگاه عبری اورشلیم است. این بخشها عبارتند از: مطالعات اسلامی و خاورمیانه؛ زبان و ادبیات عربی؛ مطالعات هندی، ایرانی و ارمنی؛ مطالعات آفریقایی و مطالعات خاور دور.

مطالعات اسلامی و خاورمیانه

در این گروه محققان به بررسی مسائل جهان اسلام در دوره زمانی قرون میانه و معاصر می پردازند. در حوزه تاریخ اسلام، مایر ژاکوب قسطر و شاگردانش چون میخائیل لکر، اسحاق حسون و الا لندو تاسرون به بررسی مسائل سیره نبوی اشتغال دارند. لکر که موضوع پایان نامه دکتری خود را بررسی فعالیت های پیامبر در مدینه انتخاب کرده*، تمرکز اصلی مطالعاتش، روابط یهودیان با پیامبر به نحو عام است. وی در تک نگاری به نام های بنوسلیم: مقدمه ای برای مطالعه تاریخ صدر اسلام (بیت المقدس 1989) و یهودیان و مشرکان: مطالعاتی درباره تاریخ مدینه در صدر اسلام (لیدن 1995) روابط و مناسبات پیامبر با یهودیان مدینه را مورد بررسی قرار داده است. همچنین در سلسله مقالات متعددی با عناوین آیا پیامبر معاهداتی با قبایل بنونضیر، بنوقریظه و بنوقینوقاع منعقد کرده است؟، عمرو بن حزم انصاری و تفسیر آیه 256 سوره بقره، نکاتی شرح حال نگارانه درباره ابن شهاب زهری، مهاجرت عتبه بن ابی وقاص از مکه به مدینه، نکاتی شرح حال نگارانه درباره ابوعبیده معمر بن مثنی، یهودیت در میان قبیله کنده و مسئله رده قبیله کنده، روایت واقدی درباره وضع یهود مدینه: مطالعه ای درباره روایتی ترکیبی ، همین موضوع را با تفصیل بیشتری مورد بحث قرار داده است.[8]

اسحاق حسون دیگر محقق دانشگاه عبری نیز بررسی اخبار تاریخی درباره معاویه بن ابی سفیان را به عنوان موضوع پایان نامه خود برگزیده است (بیت المقدس 1982). * دیدگاه مسلمانان درباره بیت المقدس در سده های میانه، از موضوعات مورد توجه حسون بوده و در مقاله ای با عنوان ادبیات فصائل نگاری درباره بیت المقدس به بررسی دیدگاه مسلمانان در سده های میانه در تکریم بیت المقدس پرداخته است. وی مقالاتی نیز درباره صدر اسلام نگاشته از جمله مقاله ای درباره دو قبیله اوس و خزرج و در آن اخبار تاریخی مندرج در متون اسلامی درباره این دو قبیله تاثیر گذار در حوادث صدر اسلام را مورد بررسی قرار داده است.[9]  

حرکت رده و اهمیت آن در بررسی حوادث سیاسی رخ داده در نخستین سالهای پس از وفات پیامبر موضوعی است که الا لندو تاسرون  مورد مطالعه قرار داده است. وی در مقالاتی با عناوین افول امویان: تاملاتی درباره ترجمه بخش امویان تاریخ طبری، بررسی درباره حدیث مجدد در سنت اسلامی، تحول یک روایت: بررسی درباره دیدار قبیله بنوتمیم با پیامبر، حروب الفجار: ابعاد دینی، اجتماعی و تاریخی جنگ های فجار در جاهلیت، قبیله اسد از جاهلیت تا اسلام، مشارکت قبیله طی در دوره رده، بررسی های درباره تحولات سیاسی رخ داده در صدر اسلام ارایه کرده است.[10]

در بخش تاریخ اسلام، چهره برجسته دیوید ایولن است که با تمرکز بر تاریخ ممالیک، علاوه بر مقالات فراوانی که خود نگاشته با تربیت شاگردانی چون موشه شارون تاثیر جدی در تکوین بخش مطالعات اسلامی دانشگاه عبری اورشلیم ایفا کرده است. [11]



*  اطلاعات گردآوری شده در این مقاله بر اساس کتاب مرجع ایندکس اسلامیکوس است که فهرست تقریبا کاملی از مطالعات اسلامی را دربردارد. همچنین به دلیل تطویل بحث ، از ذکر مقالات نگاشته شده محققان دانشگاه عبری اورشلیم در دو دائره المعارف اسلام و ایرانیکا، ذکری به میان نیامده اما مقالات متعددی درباره موضوعات اسلامی به قلم محققان دانشگاه عبری در این دو دانشنامه تالیف شده است که گزارش آنها خود مقاله ای جداگانه و فرصتی دیگر طلب می کند. تذکراین نکته ضروری است که مراکز دانشگاهی دیگری نیز در فلسطین اشغالی به مطالعات اسلامی می پردازند و بسیاری از فارغ التحصیلان دانشگاه عبری در آن مراکز به فعالیت مشغول هستند. متاسفانه در حال حاضر امکان استقصای کامل این تحقیقات و پژوهشها برایم میسر نبود و تنها در مواردی اتقافی  به اطلاعاتی، خاصه درباره دانشگاه بار ایلان در رامت گان نزدیک تل آویو (البته این اطلاعات محدود به فهرست پایان نامه های دکتری دانشجویان مطالعات عربی و اسلامی این دانشگاه بود) برخورده ام که مشخصات کتابشناسی آنها چنین است:

T. Rajab, The Unity of God in Early Nusayri Doctrine (A Critical Edition, Hebrew   Translation and Analysis of  The Epistle of the Unity of God [Risalat al-Tawhid] by al-Husayn b. Hamdan al-Khasibi [d. 346/957 or 358/969], M.A. Thesis, Hebrew University of Jerusalem, Jerusalem 2002; K. Sindawe, The Maqatil in Shiite Literature, Ph.D. diss., Bar-Ilan UIniversity, Ramat Gan, 2000 (Hebrew);  Neomi (Naama) Ben-Ami,  The image of the sufi in modern Arabic novel
socio-cultural aspects. (
Supervisor: Prof. S. Moreh. ) 2000;
Olga Bramson,  A female voice against oppression and discrimination in Dr. Nawal al-Sa'dawi's fictional works.
Supervisor: Prof. S. Moreh.(2001); Livnat Holtzman, Predestination (al-qada wa-l-qadar) and Free Will (al-ikhtiyar)  in the writings of the Neo-Hanbalites of the 14th Century ) Supervisor: Prof. B. Abrahamov(. 2003; Hilla Peled-Shapira,  A Study of the Narrative Works of Gha'ib Tu'ma Farman - Social and Psychological Aspects).Supervisor: Prof. S. Moreh(. , 2004; Sigal Goorji ,Expression of thought and search for a path in the literary works  of the journalist Anis Mansour . (Supervisor: Prof. S. Moreh. ), 2004; Zahava Ganor, On the Bridge between Languages and Cultures - The Issue of Language and the Search for Identity in Post-colonial Maghribi Literature: The case of Assia Djebar and Ahlam ustaghanimi).Supervisors: Prof. J. Kauffmann and Prof. A. Elad Bouskila ), 2004; Bat-Sheva Garsiel ,The Transmission of Narrative Themes and Motifs from the Hebrew Bible  and Early Midrashim to the Qoran: Processes of Inspiration, Adoption and  Differentiation (Supervisor: Dr. S. Shtober ), 2005;  Riyad Kamel,  Poetics and Themes in Hanna Mina's Novels) Supervisors: Prof. A. Elad-Bouskila and Dr. Eliezer Schlossberg ) 2004;  Noga Hartmann, The Concept of Jihad in Modern Qur'an Exegesis Studies in the Writings of Muhammad Abduh, Sayyid Qutb and Muhammad Mutawalli al-Sha'rawi)  Supervisor: Prof. B. Abrahamov ), 2005; Itschak Zacharia, Personality and Image of Muslim Leaders in 12th-14th Centuries in the Light of the Manaqib Literature. (Supervisor: Prof. Y. Lev  (2005; Esther Amouyal,  The Inner World of the Coptic Writer Idwar al-Kharrat as  Reflected in His Works. (Supervisor: Prof. S. Moreh ), 2006;Hadar Perry,The Medical Writing of Yosef Ben Yehudah Ibn Aqnin: Ikhtisar Sharh Jalinus li-Fusul Abuqrat: Its Place in the Thought of Ibn Aqnin and in the Tradition of Interpretation of Hippocrates' Aphorisms (Supervisor: Prof. T. Langermann), 2007.

 

.

[1] Joseph Horovitz.

هورویتس از خاورشناسان آلمانی یهودی در 1874 در لاونبرگ آلمان به دنیا آمد و در دانشگاه برلین به تحصیل مطالعات شرق شناسی پرداخت و نزد استادانی چون ادوارد زاخاو به تحصیل پرداخت. از 1907 تا 1914 در دانشگاه علیگره به تدریس زبان عربی پرداخت. در 1914 به آلمان بازگشت و در دانشگاه فرانکفورت به تدریس زبان های سامی پرداخت و نقش مهمی در تکوین دانشگاه عبری اورشلیم داشته و  یکی از اعضاء هیات مدیره اداره دانشگاه عبری بود و طرح جمع آوری اشعار جاهلی و صدر اسلام به پیشنهاد او در د انشگاه عبری آغاز شده است. از مهمترین تالیفات او اثری تک نگارانه درباره تدوین گران سیره نبوی است که به زبان انگلیسی و عربی نیز ترجمه شده است. برای گزارشی از شرح احوال و آثار وی بنگربید به: عبدالرحمن بدوی، موسوعة المستشرقین (الموسسة العربیة للدراسات و النشر: بیروت 2003)، ص 621-622.

[2] برای اطلاع بیشتر  درباب تاریخچه و فعالیت های دانشگاه عبری اورشلیم بنگرید به:

"Hebrew University of Jerusalem" in: Encyclopaedia Judaica, Vol. 8, pp.219-226.

[3] M. Sharon, The Advent of The Abbasids, Ph.D. Thesis (Hebrew), The Hebrew University, Jerusalem, 1970.

[4]  Corpus Inscriptionum Arabicarum Palestinae (Leiden, 1997, 1999, 2004).

[5]Etan Kohlberg, The Attitude of the Imami Shiis to the Companions of the Prophet, Ph.D. dissertation, Oxford University, 1971.

[6] اوری روبین که از فارغ التحصيلان برجسته دانشگاه عبری اورشلیم، اس در دانشگاه تل آویو به تدریس اشتغال دارد،  پایان نامه دکتری خود را درباره سیره نبوی با  تکیه بر کتاب شرف المصطفی ابوسعد خرگوشی انتخاب کرده است. وی علاوه بر انتشار مقالات متعددی، برگردانی جدید از قرآن به زبان عبری منتشر کرده است. مهمترین اثر وی در سیره نبوی کتاب از نگاه عاشفان: حیات پیامبر آنگونه که مسلمانان نخستین تصویر کرده اند، است که با این مشخصات منتشر شده است:

Uri Rubin, The Eye of the Beholder: the Life of Muhammad as Viewed by the Early Muslims (a Textual Analysis), The Darwin Press, Princeton, New Jersey, 1995 , pp.289

روبین مقالات متعددی نیز در حوزه سیره نبوی نگاشته که مشخصات کتابشاختی آنها چنین است:

Uri Rubin, Apes, pigs, and the Islamic identity,  Israel Oriental Studies, 17, 1997 pp.89-105.;  idem, Apocalypse and authority in Islamic tradition: the emergence ofthe twelve leaders, Al-Qantara: Revista de Estudios Arabes, 18 i, 1997 pp.11-42.; idem, `Al-walad li-l-firash`: on the Islamic campaign against `zina`, Studia Islamica, 78, 1993 pp.5-26.; idem, Exegesis and Hadith: the case of the seven Mathani, in: Approaches to the Qur'an. Ed. G.R.Hawting & Abdul-Kader A.Shareef ( London: Routledge, 1993 pp.141-156.;  idem,  Iqra' bi-smi rabbika ...! Some notes on the interpretation of Surat al-'Alaq, Israel Oriental Studies, 13, 1993 pp.213-230.; idem, Quran and tafsir: the case of `'an yadin`, Der Islam, 70 i, 1993 pp.133-144.; idem, The shrouded messenger: on the interpretation of al-muzzammil and al-muddaththir,

Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 16, 1993 pp.96-107.;  idem,  Hanifiyya and Ka'ba: an inquiry into the Arabian pre-Islamic background of din Ibrahim, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 13, 1990 pp.85-112.; idem, Meccan trade and Qur'anic exegesis (Qur'an   2:198),  Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 53, 1990 pp.421-428.;  idem, The assassination of Ka'b b. al-Ashraf, Oriens, 32, 1990 pp.65-71.;  idem, Muhammad's curse of Mudar and the blockade of Mecca, Journal of the Economic and Social History of the Orient, 31 iii, 1988 pp.249-264.;  idem, Morning and evening prayers in early Islam, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 10, 1987 pp.40-64.; idem, The Ka'ba: aspects of its ritual functions and position in pre-Islamic and early Islamic times, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 8, 1986 pp.97-131.;  idem, The `Constitution of Medina`: some notes, Studia Islamica, 62, 1985 pp.5-23.; idem, Al-Samad and the high God: an interpretation of sura CXII, Der Islam, 61, 1984 pp.197-217.; idem, Bara'a: a study of some Quranic passages, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 5, 1984 pp.13-32.; idem, The ilaf of Quraysh: a study of sura CVI, Arabica, 31, 1984 pp.165-188.; idem, The great pilgrimage of Muhammad: some notes on Sura IX, Journal of Semitic Studies, 27, 1982 pp.241-260.; idem, Abu Lahab and sura CXI., Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 42 (1979) pp.13-28; idem, Prophets and progenitors in the early Sha tradition., Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 1 (1979) pp.40-65; idem, Pre-existence and light. Aspects of the concept of Nur Muhammad., Israel Oriental Studies, 5 (1975) pp.62-119.  

برای گزارشی تفصیلی از مطالعات سیره نبوی توسط محققان دانشگاه عبری اورشلیم بنگرید به: محمد کاظم رحمتی، وضعیت فعلی مطالعات سیره: بررسی کتاشناسانه، در مجموعه مقالات همایش بین المللی سیره شناختی پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) 28 و 29 آذرماه 1385 شمسی، به اهتمام اصغر منتظر القائم (اصفهان 1385)، ج 1، ص 465-507.

[7] Meir Jacob Kister, Concepts and ideas at the dawn of Islam, Aldershot: Ashgate, 1997, (Variorum Collected Studies Series, CS584) [308]pp. [Previously published articles.]; Idem, Sanctity joint and divided: on holy places in the Islamic tradition, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 20, 1996 pp.18-65. [Places of pilgrimage in early Islam.] ; Idem, `... and he was born circumcised ...`: some notes on circumcision in Hadith, Oriens, 34, 1994 pp.10-30; Idem, Social and religious concepts of authority in Islam, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 18, 1994 pp.84-127; Idem, Adam: a study of some legends in tafsir and Hadith literature, Israel Oriental Studies, 13, 1993 pp.113-174; Idem, The locust's wing: some notes on locusts in the Hadith, Le Museon, 106 iii-iv, 1993 pp.347-359; Idem, The sons of Khadija, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 16, 1993 pp.59-95; Idem, Land property and jihad: a discussion of some early traditions, Journal of the Economic and Social History of the Orient, 34 iii, 1991 pp.270-311; Idem, On strangers and allies in Mecca, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 13, 1990 pp.113-154. (In the period of the Jahiliya.); Idem, Do not assimilate yourselves ...`: La tashabbahu ..., Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 12, 1989 pp.321-371. [To the Jews & Christians after the Islamic conquest.]; Idem, Mecca and the tribes of Arabia: some notes on their relations, Studies in Islamic history and civilization in honour of Professor David, Ayalon. Ed. M.Sharon (Jerusalem: Cana; Leiden: Brill, 1986, pp.33-57; Idem, The massacre of the Banu Qurayza: a re-examination of a tradition, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 8, 1986 pp.61-96.

Idem, ...illa bi-haqqihi...: a study of an early hadith, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 5, 1984 pp.33-52; Idem, The Sirah literature, in: Arabic literature to the end of the Umayyad period (Cambridge: Cambridge University Press, 1983, (Cambridge History of Arabic literature [1]) pp.352-367; Idem, On an early fragment of the Qur'an, Studies in Judaica, Karaitica and Islamica presented to Leon Nemoy on his eightieth birthday. Ed. S.R.Brunswick Ramat-Gan: Bar-Ilan University Press, 1982 pp.163-166. [2nd/8th century papyrus.]; Idem, A comment on the antiquity of traditions praising Jerusalem, Jerusalem Cathedra, 1, 1981 pp.185-186; Idem, O God, tighten thy grip on Mudar ... Some socio-economic and religious aspects of an early hadith, Journal of the Economic and Social History of the Orient, 24, 1981 pp.242-273; Idem, Labbayka, Allahumma, Labbayka. On a monotheistic aspect of a Jahiliyya practice, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 2, 1980 pp.33-57; Idem, Pare your nails: a study of an early tradition, Journal of the Ancient Near Eastern Society Columbia University, 11, 1979 pp.63-70; .Idem, On the wife of the goldsmith from Fadak and her progeny. A study in Jahili genealogical traditions., Museon, 92 (1979) pp.321-330; Idem, Some reports concerning al-Ta'if., Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 1 (1979) pp.1-18; Idem, On the papyrus of Wahb b. Munabbih: an addendum., Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 40 (1977) pp.125-127; Idem, The battle of the Harra: some socio-economic aspects., Studies in memorey of G. Wiet, Jerusalem 1977 pp.33-49; Idem, Notes on Caskel's Gamharat an-nasab., with Plessner, M., Oriens, 25-26 (1976) pp.48-68; Idem, On a new edition of the Diwan of Hassan b. Thabit., Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 39 (1976) pp.265-286; Idem, Some notes on ridda verses., Israel Oriental Studies, 5 (1975) pp.120-128; Idem, The 'Kitab al-Mihan', a book on Muslim martyrology., Journal of Semitic Studies, 20 (1975) pp.210-218; Idem, On the papyrus of Wahb b. Munabbih., Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 37 (1974) pp.547-571; Idem, The interpretation of dreams. An unknown manuscript of Ibn Qutayba's ''Ibarat al-ru'ya''., Israel Oriental Studies, 4 (1974) pp.67-103; Idem, Haddithu 'an bani isra'ila wa-la haraja: a study of an early tradition., Israel Oriental Studies, In memoriam S. M. Stern. II 1972 pp.215-239; Idem, Some reports concerning Mecca from Jahiliyya to Islam., Journal of the Economic and Social History of the Orient, 15 (1972) pp.61-93; Idem, 'Rajab is the month of God . . A study in the persistence of an early  tradition., Israel Oriental Studies, 1 (1971) pp.191-223; Idem, Maqam Ibrahim. A stone with an inscription., Museon, 84 (1971) pp.477-491; Idem, A bag of meat': a study of an early hadith., Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 33 (1970) pp.267-275; Idem, Notes and communications. A work of Ibn al-Kalbi on the Arab Peninsula, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 33 (1970) pp.590-591; Idem, 'You shall only set out for three mosques'. A study of an early tradition., Le Museon, 82 (1969) pp.173-196; Idem, The seven odes: some notes on the compilation of the Mu'allaqat, Revista degli Studi Orientali, 44 (1969) pp.27-36; Idem, Al-Hira, some notes on its relations with Arabia., Arabica, 15 (1968) pp.143-169; .idem, Al-tahannuth: an inquiry into the meaning of a term., Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 31 (1968) pp.223-236; Idem, Notes on some Arabic verses., Revista degli Studi Orientali, 41 (1966) pp.157-163; Idem, Mecca and Tamim (aspects of their relations), Journal of the Economic and Social History of the Orient, 8 (1965) pp.113-163; Idem, The campaign of Huluban. A new light on the expedition of Abraha, Museum ,78 (1965) pp.425-436; Idem, The expedition of Bi'r Ma'una., Arabic and Islamic studies in honor of H. A. R. Gibb, 1965 pp.337-357; Idem, The market of the Prophet, Journal of the Economic and Social History of the Orient 8 (1965) pp.272-276; Idem, 'An yadin (Qur'an, IX/29). An attempt at interpretation., Arabica, 11 (1964) pp.272-278; Idem, Notes on an account of the Shura appointed by 'Umar B. al-Khattab, Journal of Semitic Studies, 9 (1964) pp.320-326; Idem, Notes on the papyrus text about Muhammad's campaign against the Banu al-Nadir., Archiv orientalni, 32 (1964) pp.233-236; Idem, 'A booth like the booth of Moses..' a study of an early Hadith., Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 25 (1962) pp.150-155; Idem, Notes on three Arabic manuscripts in the British Museum., Bulletin of the School of Oriental and African Studies 23 (1960) pp.390-392; Idem, The social and political implications of three traditions in the Kitab al-Kharadj of Yahya b. Adam, Journal of the Economic and Social History of the Orient, 3 (1960) pp.326-334;

* On the Prophet Muhammad's Activity in Madina (Hebrew), Ph. D. Thesis, Hebrew University, 1982.

[8] Michael Lecker, Banu Sulaym: A Contribution to the Study of Early Islam (Jerusalem, 1989); Idem, Did Muhammad conclude treaties with the Jewish tribes Nadir, Qurayza and Qaynuqa'?, Israel Oriental Studies, 17, 1997 pp.29-36; Idem, Zayd b.Thabit, "A Jew with two sidelocks": Judaism andliteracy in pre-Islamic Medina (Yathrib), Journal of Near Eastern Studies, 56 iv, 1997 pp.259-273; Idem, 'Amr ibn Hazm al-Ansari and Qur'an 2,256:"No compulsion is there in religion", Oriens, 35, 1996 pp.57-64; Idem, Biographical notes on Ibn Shihab al-Zuhri, Journal of Semitic Studies, 41 i, 1996 pp.21-63; Idem, The emigration of 'Utba b.Abi Waqqas from Mecca to Medina, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 59 i, 1996 pp.116-119; Idem, Yahud / 'Uhud: a variant reading in the story ofthe 'Aqaba meeting, Le Museon, 109 i-ii, 1996 pp.169-183.[Appendix by Simon Hopkins.]; Idem, Biographical notes on Abu 'Ubayda Ma'mar b.al-Muthanna', Studia Islamica, 81, 1995 pp.71-100; Idem, Judaism among Kinda and the Ridda of Kinda, Journal of the American Oriental Society, 115 iv, 1995 pp.635-650; Idem, Muslims, Jews and pagans: studies on early Islamic Medina, Leiden: Brill, 1995, (Islamic History and Civilization: Studies and Texts, 13), 180pp.; Idem, On Arabs of the Banu Kilab executed together with the Jewish Banu Qurayza, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 19, 1995 pp.66-72; Idem, The conversion of Himyar to Judaism and the Jewish Banu Hadl of Medina, Welt des Orients, 26, 1995 pp.129-136; Idem, The death of the Prophet Muhammad's father: did Waqidi invent some of the evidence?, Zeitschrift der Deutschen Morgenlandischen Gesellschaft, 145 i, 1995 pp.9-27; Idem, Waqidi's account on the status of the Jews of Medina: a study of a combined report, Journal of Near Eastern Studies, 54 i, 1995 pp.15-32; Idem, Abu Malik 'Abdallah b.Sam of Kinda, a Jewish convert to Islam, Der Islam, 71 ii, 1994 pp.280-282; Idem, Hudhayfa b.al-Yaman and 'Ammar b.Yasir, Jewish converts to Islam, Quaderni di Studi Arabi, 11 / 1993, 1994 pp.149-162; Idem, Kinda on the eve of Islam and during the Ridda, Journal of the Royal Asiatic Society, 4 iii, 1994 pp.333-356; Idem, Idol worship in pre-Islamic Medina (Yathrib), Le Museon, 106 iii-iv, 1993 pp.331-346.[Incl. Arabic text and English translation, with commentary, of extracts from Maqrizi's Al-khabar 'an al-bashar.]; Idem, The bewitching of the Prophet Muhammad by the Jews: a notes a propos 'Abd al-Malik b.Habib's Mukhtasar fi 'l-tibb, Al-Qantara: Revista de Estudios Arabes, 13 ii, 1992 pp.561-569; Idem, Shurtat al-khamis and other matters: notes on the translation of Tabari's Ta'rikh, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 14, 1991 pp.276-289. [Discussion of History Vol. 18, by M.G.Morony, Albany (USA), 1987.]; Idem, The estates of 'Amr b.al-'As in Palestine: notes on a new Negev Arabic inscription, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 52, 1989 pp.24-37; Idem, A note on early marriage links between Qurashis and Jewish women, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 10, 1987 pp.17-39; Idem, On the markets of Medina (Yathrib) in pre-Islamic and early Islamic times, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 8, 1986 pp.133-147; Idem, Muhammad at Medina: a geographical approach, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 6, 1985 pp.29-62; Idem, The Hudaybiyya-treaty and the expedition against Khaybar, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 5, 1984 pp.1-11.

* I. Hasson, Recherches sur Muawiyah Ibn Abi Sufyan (Hebrew), unpublished Ph.D. Thesis, Jerusalem, 1982.

[9] Isaac Hasson, The Muslim view of Jerusalem: the Qur'an and Hadith, in: The history of Jerusalem: the early Muslim period 638-1099. Ed. J.Prawer, H.Ben-Shammai Jerusalem: Yad Izhak, Ben-Zvi; New York: New York University Press, 1996, pp.349-385;idem, Judham entre la Jahiliyya et l'Islam, Studia Islamica, 81, 1995 pp.5-42;Idem, Le chef Judhamite Rawh ibn Zinba', Studia Islamica, 77, 1993 pp.95-122 ; Idem, Les Mawali dans l'armee musulmane sous les premiers umayyades, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 14, 1991 pp.176-213; Idem, Contributions a l'etude des Aws et des Hazrag, Arabica, 36, 1989 pp.1-36; Idem, Remarques sur l'inscription de l'epoque de Mu'awiya a Hammat Gader, Blau, J, Israel Exploration Journal 32, 1982 pp.97-102; Idem, Muslim literature in praise of Jerusalem: Fada'il Bayt al-Maqdis, Jerusalem Cathedra 1, 1981 pp.168-184.

[10] Ella Landau-Tasseron, Features of the pre-conquest Muslim army in the time of Muhammad, in: The Byzantine and early Islamic Near East III: States, resources and armies.Ed. A.Cameron Princeton: Darwin, 1995, (Studies in Late Antiquity and Early Islam, 1), pp.299-336; Idem, The waning of the Umayyads: notes on Tabari's history translated, vol. XXVI, Der Islam ,69, 1992 pp.81-109; Idem, Sayf ibn 'Umar in medieval and modern scholarship, Der Islam, 67, 1990 pp.1-26; Idem, The `cyclical reform`: a study of the Mujaddid tradition, Studia Islamica, 70, 1989 pp.79-117; Idem, Processes of redaction: the case of the Tamimite delegation to the Prophet Muhammad, Bulletin of the School of Oriental and African Studies ,49, 1986 pp.253-270; Idem, The sinful wars: religious, social, and historical aspects of hurub al-fijar, Jerusalem Studies in Arabic and Islam 8, 1986 pp.37-59; Idem, Asad from Jahiliyya to Islam, Jerusalem Studies in Arabic and Islam 6, 1985 pp.1-28; Idem, The participation of Tayyi' in the ridda, Jerusalem Studies in Arabic and Islam 5, 1984 pp.53-71.

[11] David Ayalon, Le phenomene mamelouk dans l'Orient islamique, Weill, G. (Translator), Paris: Presses Universitaires de France, 1996 ,168pp; Idem, The Mamluks of the Seljuks: Islam's military might at the crossroads, Journal of the Royal Asiatic Society, N.S. 6 iii, 1996 pp.305-333; Idem, Pessah Shinar, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 19, 1995 pp.1-4; Idem, Islam and the Abode of War: military slaves and Islamic adversaries, Aldershot: Variorum, 1994 (298)pp. [13 reprinted articles, 1975-93, and one conference paper, 1964.]; Idem, The expansion and decline of Cairo under the Mamluks and its background, Itineraires d'Orient: hommages a Claude Cahen. Textes reunies par R.Curiel & R.Gyselen Bures-sur-Yvette: Groupe pour l'Etude de la Civilisation du Moyen-Orient, 1994 (Res Orientales, 6) pp.13-19; Idem, Some remarks on the economic decline of the Mamluk sultanate, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 16, 1993 pp.108-124; Idem, Mamluk military aristocracy during the first years of the Ottoman occupation of Egypt, in: The Islamic world from classical to modern times: essays in honor of Bernard Lewis, C.E.Bosworth, C.Issawi, R.Savory, & A.L.Udovitch, eds. Princeton: Darwin Press, 1989, rp. 1991 pp.413-431;

Idem, The Nubian dam, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 12, 1989 pp.372-390. [Muslim failure to conquer Nubia for centuries.] ; Idem, Islam versus Christian Europe: the case of the Holy Land, in: The Holy Land in history and thought: papers submitted to the international conference on the relations between the Holy Land and the world outside it, Johannesburg 1986. Ed. M.Sharon, Leiden: Brill, 1988 pp.247-256;  Idem, The auxiliary forces of the Mamluk Sultanate, Der Islam, 65, 1988 pp.13-37; Idem, Mamluk military aristocracy - a non-hereditary nobility, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 10, 1987 pp.205-210; Idem, The end of the Mamluk Sultanate. (Why did the Ottomans spare the Mamluks of Egypt and wipe out the Mamluks of Syria?), Studia Islamica, 65, 1987 pp.125-148; Idem, The Mamluk novice (on his youthfulness and on his original religion), Revue des Etudes Islamiques, 54, 1986 pp.1-8; Idem, On the term khadim in the sense of `eunuch` in the early Muslim sources, Arabica, 32, 1985 pp.289-308; Idem, Regarding population estimates in the countries of medieval Islam, Journal of the Economic and Social History of the Orient 28, 1985 pp.1-19; Idem, Egypt as a dominant factor in Syria and Palestine during the Islamic period, in: Egypt and Palestine: a millennium of association (868-1948). Ed. A.Cohen & G.Baer , Jerusalem: Ben Zvi Institute; New York: St. Martin's Press, 1984 pp.17-47; Idem, From Ayyubids to Mamluks, Revue des Etudes Islamiques, 49, 1981 pp.43-57; Idem, Mamlukiyyat: a first attempt to evaluate the Mamluk military system, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 2, 1980 pp.321-349; Idem, The Mamluks and Ibn Xaldun, Israel Oriental Studies, 10, 1980 pp.11-13; Idem, On the eunuchs in Islam, Jerusalem Studies in Arabic and Islam , 1 (1979) pp.67-124; Idem, Aspects of the Mamluk phenomenon. Part II. B. Ayyubids, Kurds and Turks, DerIslam, 54 (1977) pp.1-32; Idem, The eunuchs in the Mamluk sultanate, Studies in memorey of G. Wiet (Jerusalem 1977), pp.267-295; Idem, Aspects of the Mamluk phenomenon., Der Islam, 53 (1976) pp.196-225; Idem, Names, titles and 'nisbas' of the Mamluks, Israel Oriental Studies, 5 (1975) pp.189-232; Idem, Preliminary remarks on the Mamluk military institution in  Islam, War, technology and society in the Middle East, Edited by V. J. Parry and M. E. Yapp. 1975 pp.44-58; Idem, The great Yasa of Chingiz Khan. A reexamination., Studia Islamica, 38 (1973) pp.107-156; Idem, Discharges from service, banishments and imprisonments in Mamluk society, Israel Oriental Studies, In memoriam S. M. Stern. II, 1972 pp.25-50; Idem, On one of the works of Jean Sauvaget (La poste aux chevaux dans l'Empire des Mamlouks), Israel Oriental Studies, 1 (1971) pp.298-302; Idem, The great Yasa of Chingiz Khan. A reexamination., Studia Islamica, 33 (1971) pp.97-140; Idem, The great Yasa of Chingiz Khan. A reexamination., Studia Islamica, 4 (1971) pp.151-180; Idem, The Muslim city and the Mamluk military aristocracy, Proc. Israel Acad. Sci. Hum. 2 (1968) pp.311-329; Idem, The Muslim city and the Mamluk military aristocracy., Proc. Israel Acad. 2 (1968) pp.311-329; Idem, The Mamluks and naval power. A phase of the struggle between Islam and Christian Europe, Proc. Israel Acad., 1 (1967) pp.8; Idem, A reply to Professor J.R. Partington. [On the professor's criticisms of Ayalon's Gunpowder and firearms in the Mamluk kingdom], Arabica, 10 (1963) pp.64-73; Idem, The European-Asiatic steppe: a major reservoir of power for the Islamic world, Trud. XXV. Mezhdunarodnogo Kong. Vostokovedov, Moskva, 1960, Tom II (1963) pp.47-52; Idem, The historian al-Jabarti, in: Historians of the Middle East, Edited by B. Lewis and P. M. Holt. 1962 pp.391-402; Idem, Notes on the Furusiyya exercises and games in the Mamluk sultanate, in: Studies in Islamic history and civilization (Scripta Hiero-solumitana), IX 1960 pp.31-62; Idem, Studies in al-Jabarti I. Notes on the transformation of Mamluk society in Egypt under the Ottomans, Journal of the Economic and Social History of the Orient 3 (1960) pp.275-325; Idem, Studies on the transfer of the 'Abbasid Caliphate from Bagdad to Cairo, Arabica 7 (1960) pp.41-59; Idem, The historian al-Jabarti and his background, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 23 (1960) pp.217-249; Idem, The system of payment in Mamluk military society, Journal of the Economic and Social History of the Orient, 1 (1958), pp.257-296; Idem, The system of payment in Mamluk military society, Journal of the Economic and Social History of the Orient, 1 (1957) pp.37-65; Idem, Studies on the structure of the Mamluk army, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 16 (1954) pp.57-90; Idem, Studies on the structure of the Mamluk army, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 15 (1953) pp.203-228, 448-476; Idem, Le regiment Bahriya dans l'armee mamelouke, Revue des Etudes Islamiques 1951 pp.133-141; Idem, The Wafidia in the Mamluk Kingdom, Islamic Culture, 25 (1951) pp.89-104; Idem, The Circassians in the Mamluk kingdom, Journal of the American Oriental Society, 69 (1949) pp.135-147; idem, The plague and its effects upon the Mamluk Army, Journal of the Royal Asiatic Society, ۱۹۴۶ pp.۶۷-۷۳.

يكشنبه ۱۶ دي ۱۳۸۶ ساعت ۱۰:۲۷